Hoewel weinig erop wees dat woensdag 1 december 2021 een dag ging worden waarop de ornithologische wereld volledig op zijn kop gezet zou worden, bleek niets minder waar. Die avond brak het nieuws namelijk uit dat Marc Raes in Nieuwpoort de allereerste Ross’ Meeuw ooit voor België gefotografeerd had. Het verhaal dat zich ontrolde na deze ontdekking is misschien wel één van de meest legendarische die twitchend België gekend heeft. Daarom publiceren we speciaal deze hommage aan de Ross’ meeuw(en) en de fiere ontdekker(s) ervan!
Het verhaal van de eerste Ross' Meeuw(en) voor België
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 1 januari 2022 (©Filip De Ruwe)
Het overkomt niet iedereen om na een rustig dagje vogels fotograferen aan de kust thuis te komen met onverwacht een superzeldzaamheid beeldvullend vereeuwigd op je geheugenkaartje. Het lijkt erop dat Marc Raes die bewuste dag evengoed een lootje van de loterij had kunnen trekken, want je hebt een serieuze portie geluk nodig om zomaar even een Ross’ Meeuw voor je neus te krijgen! Een Arctische soort die ontzettend tot de verbeelding spreekt door zijn pientere uiterlijk en vrijwel onbereikbare broed- en overwinteringsgebieden. Het is dan ook niet verwonderlijk dat het opduiken van deze soort in de ‘bewoonde wereld’ niet ongemerkt voorbijgaat. Zeker niet hier in België, waar de soort al decennialang bovenaan talloze wenslijstjes prijkt. Marc vertelt…
In de vroege namiddag van 1 december kwamen we aan in Nieuwpoort voor een korte vakantie. We besloten meteen om al eens op verkenning te gaan naar het westerstaketsel op zoek naar gekleurringde Zilvermeeuwen, Steenlopers of Paarse Strandlopers. Er stond een stevige wind wat voor redelijk wat golfslag zorgde in de havengeul. Toen we een eind op het staketsel waren merkte ik een aantal kleinere meeuwen op die actief voedsel zochten in de branding. Met de verrekijker kon ik er enkele juveniele Drieteenmeeuwen en ook een enkele Dwergmeeuw uithalen. Bij de kop van het staketsel kwamen de meeuwtjes wel erg dicht voorbijvliegen en besloot ik ze te fotograferen. Hierbij probeerde ik telkens naderende vogels in de zoeker te houden en scherp te stellen, waarna de camera de rest van het werk deed tot de vogel weer richting open zee verdween. De sterke wind en de snelle vlucht van de meeuwen maakten het er zeker niet makkelijker op. Soms wierp ik even een snelle blik op het cameraschermpje om te kijken of er iets leuks tussen zat, maar dan kwam alweer een nieuwe vogel aangevlogen…
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 1 december 2021 (©Marc Raes)
Dit ging zo even door tot ik plots een beestje in beeld kreeg waar ik niet meteen een soort op kon plakken. De vogel kwam vrij dicht langs, ik kon hem in de zoeker houden, nam een reeks foto’s en zag de vogel al even snel verdwijnen als dat hij gekomen was. Bij nazicht van de foto’s bleek dat tussen de eerste en laatste foto slechts een luttele 30 seconden waren verstreken! Bij het checken van het schermpje kwam er alleen maar meer verwarring. Een Drieteenmeeuw was het zeker niet. Zou het toch een Dwergmeeuw geweest zijn, of nog iets anders? Even passeerde het waanzinnige idee van Ross’ Meeuw me, maar dat leek gewoon onmogelijk! De Collins Bird Guide app bracht niet meteen duidelijkheid en pas ’s avonds kon ik de foto’s rustig bekijken op de laptop. Met de nieuwe meeuwengids in de hand, zag ik een aantal kenmerken op mijn foto’s terugkomen die in de gids bij Ross’ Meeuw beschreven stonden. De ruitvormige staart met zwarte top, de roze schijn op de onderdelen, de grijze ondervleugel, het ronde kopje, de kleine snavel… Dit deed me uiteindelijk tot het besluit komen dat het effectief een eerste kalenderjaars Ross’ Meeuw was!
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 1 december 2021 (©Marc Raes)
Marc besloot de waarneming snel te posten op waarnemingen.be en voegde er vlug twee foto’s aan toe die de determinatie als Ross’ Meeuw onherroepelijk bevestigden. Meteen verspreidde het nieuws zich als een lopend vuurtje en weerklonken er ongetwijfeld vele vreugdekreten doorheen huiskamers verspreid over het hele land. "Een Ross’ Meeuw, in Nieuwpoort, WAT?!" Ook Filip De Ruwe moet iets gelijkaardigs gedacht hebben. Hij vertelde ons dat zijn ultieme droom vanaf de dag dat hij aan de slag ging in het Zeebrugse havengebied, het vinden van een écht zeldzame meeuw zoals Ross’ Meeuw was. De vondst van Marc had voor Filip dan ook een bijzondere betekenis. Om de dag nadien samen met vele tientallen andere vogelkijkers de meeuw te gaan terugzoeken, zat er voor Filip echter niet in. Het was een werkdag waar niet onderuit viel te geraken…
De avond van 1 december was ik op waarnemingen.be aan het controleren of er al betere foto’s gemaakt waren van de pleisterende Bastaardarend te Moerbeke. Toen ik terugkeerde naar de voorpagina zag ik plots Ross’ Meeuw bovenaan de lijst van zeldzaamheden staan. “Dat zal wel een invoerfout zijn”, dacht ik nog bij mezelf. Toch even aanklikken en warempel, 2 beeldvullende foto’s van een eerste kalender Ross’ Meeuw! Ik check voor de zekerheid of ik wel op waarnemingen.be zit en niet op .nl. Nee, het klopt echt! Mijn gsm begon roodgloeiend te staan van alle info over de vogel en wat de strategie zou worden om hem de volgende dag terug te vinden. Zo laat op de dag nog verlof nemen zat er niet in, daarbovenop stond ik nog eens met de vroege shift ook. Ik hoopte dat de vogel de hele dag nog in Nieuwpoort zou blijven hangen, of verder gevlogen zou zijn richting Zeebrugge, waar ik aan het werk was.
De volgende dag zag ik al een half uur voor zonsopgang de adulte Dwergmeeuw van de dag voordien in de haven rondvliegen. Ik verwachtte dan ook dat de eerste update over de Ross’ Meeuw uit Nieuwpoort snel zou volgen. Dat bericht bleef echter uit. Zelfs om 9u nog steeds niks. Ondertussen was één van onze schepen binnengekomen aan het Albertdok met een hele hoop meeuwen erachter, onder andere veel Drieteenmeeuwen. Door de afstand en het kriskras door elkaar vliegen was daar echter onmogelijk iets tussenuit te halen. Een half uur later kwam het schip dat wij moesten bewerken binnen, en tijdens het manoeuvreren zag ik er een adulte en eerste kalender Dwergmeeuw, een twintigtal Drieteenmeeuwen en tientallen grote meeuwen rond hangen. Om 9u40 zie ik plots een kleinere meeuw met een opvallende W op de vleugels van achter de boeg van het schip verschijnen, samen met een Kokmeeuw. Meteen merkte ik op dat de vorm anders was dan de 1kj Dwergmeeuw en de talrijke, duidelijk grotere 1kj Drieteenmeeuwen. De vogel draaide tot tweemaal toe terug en ik zag enkel de bovenkant waarbij het contrast tussen de donkere W en de lichte slagpennen alsook de afgelijnde witte kop enorm opvielen. Mijn hart begon al sneller te slaan… De derde maal dat hij vanachter de boeg kwam, draaide hij zich opnieuw maar liet hierbij ook de grijze ondervleugel en trapvormige staart zien. “Yes, dat is hem!” Het schip kwam dichter waardoor de vogel nu op een 40-tal meter van mij vloog. Hierbij waren alle nodige kenmerken nu echt overduidelijk waar te nemen. Na 10 minuten besloot ik de vogel even achter te laten om mijn fototoestel te gaan halen. Helaas bleken de slepers bij terugkomst samen met de meeste meeuwen alweer vertrokken te zijn. De Ross’ Meeuw was niet meer te vinden.
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Zeebrugge, 9 december 2021 (©Hilbran Verstraete)
Uiteraard ging ik ervan uit dat het dezelfde vogel was als die van Nieuwpoort de dag voordien, en ik belde direct na de waarneming naar Joachim om het nieuws te melden. Al snel werden berichten de wereld ingestuurd om iedereen te verwittigen en om te helpen zoeken naar de vogel. Niet iedereen besloot meteen om naar Zeebrugge af te zakken, er was namelijk wel enig ongeloof doordat vrijwel alle meeuwen die dag met de 7-8bft aanlandige wind in zuidwestelijke richting vlogen. Hoe dan ook, er werd die dag nog overal langsheen de kustlijn gezocht naar de Ross’ Meeuw, echter zonder resultaat. Op 3 december had ik opnieuw een vroege shift en controleerde ik alle mogelijke plekken op mijn werk. Nergens een spoor van het meeuwtje te bespeuren totdat ik een kleine meeuw over mijn wagen zie vliegen, recht de Vandammesluis in. Het silhouet met schijnbaar een trapvormige staart en donkere W op de vleugels deden me vermoeden dat het de Ross’ Meeuw was, maar de waarneming van een drietal seconden was te kort om zeker te zijn. Hopende dat de vogel terugkeert bel ik enkele vogelkijkers op waarna Johan Buckens meteen kwam meezoeken, maar ook nu weer vruchteloos.
Er heerste enkele dagen radiostilte, totdat op 6 december plots het nieuws binnenkwam dat Claire Mariani de Ross’ Meeuw in de namiddag had teruggevonden in Leffrinckoucke, juist in Frankrijk dus. De vogel was naar verluidt ’s avonds nog richting België gevlogen, en zo ging de dag nadien dus de tweede zoekactie van start ruwweg tussen Duinkerke en Nieuwpoort. Helaas voor de Belgische zoekers werd de vogel rond 10u teruggevonden op dezelfde plek als de dag ervoor. De vogel bleek daar uitzonderlijk tam en kwam soms zelfs uit eigen beweging op een paar meter afstand van de verbijsterde waarnemers zitten! Echt teleurstellend kan je dat natuurlijk niet noemen, maar toch knaagde het dat het zien van deze vogel in België nog niet zo evident leek te gaan worden. Filip liet het niet aan zijn hart komen en was er als één van de eersten bij in Leffrinckoucke, wat resulteerde in een reeks beelden om van achterover te vallen. Rond de middag was het alweer tijd om te gaan werken, maar deze dag kon alvast niet meer stuk. Wat Filip toen nog niet wist, is dat het verhaal nog een staartje zou krijgen…
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Leffrinckoucke, 7 december 2021 (©Filip De Ruwe)
Iets na 15u controleerde ik toch nog even alle mogelijke plaatsen waar meeuwen zitten zoals ik dat nu al 33 jaar doe, zelfs ’s avonds of ’s nachts. Zeker met de nieuwe ledverlichting in de haven sinds twee jaar, is dat laatste perfect mogelijk. In die 3 decennia tijd vond ik hier één Grote Burgemeester, één Kleine Burgemeester en twee Kleine Kokmeeuwen. Als je het mij vraagt is dat eigenlijk nog best weinig, wetende dat ik al zo’n lange tijd gemiddeld 200 dagen per jaar de boel afkijk! De droom om liefst ’s nachts iedereen uit zijn bed te lichten voor een klepper als Ross’, Ivoor- of Lachmeeuw bleef nog steeds overeind. Iets na 18u merk ik voorbij ponton 612 een 30-tal poetsende Kokmeeuwen op. Plots zie ik tussen de poten door echter een kleinere meeuw op zijn buik liggen. Ik verzet mijn auto wat en zie een lichte kop die met een donker lijntje afgelijnd is van de grijze nek. “Miljaar, da’s weer die Ross’ Meeuw!” Ditmaal ben ik direct mijn fototoestel gaan halen voor bewijs, en gelukkig zat het meeuwtje er nog toen ik terugkwam. Helemaal vooraan in de groep zelfs! Op ISO 81200 kon ik er enkele duidelijke beelden uitpersen, die ik snel via WhatsApp de wereld in stuurde.
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Zeebrugge, 7 december 2021 (©Filip De Ruwe)
Iedereen was simpelweg met stomheid geslagen. Eerder die dag zat de Ross’ Meeuw nog in Leffrinckoucke, en plots dook die weer op in Zeebrugge. Dat kon toch niet? Enkele kritische geesten legden de foto’s die eerder die dag in Frankrijk genomen waren, naast de screenshots van Filip. De conclusie was duidelijk. Er was hier sprake van niet één, maar twee verschillende eerste kalenderjaars Ross’ Meeuwen. TWEE! Van een soort die nog nooit eerder in België gezien is, hebben we nu twee verschillende gevallen op één week tijd. Woorden schieten te kort om de absolute absurditeit te omschrijven, en gelukkig waren er op dat moment ook niet te veel woorden nodig. De vogel van Filip bleek nu al minstens een week rond te hangen in het havengebied van Zeebrugge, dus er kon weer actie ondernomen worden! Diezelfde avond nog sloegen enkele toegesnelde twitchers erin om de vogel nog te zien in de ledverlichting van de haven.
De dag nadien stonden nog voor het eerste licht al tientallen vogelkijkers te zoeken, en al snel was het prijs. De meeuw werd teruggevonden en werd die dag uiteindelijk door een 70-tal man gezien. De hierop volgende dagen bezochten honderden vogelkijkers van heinde en verre de haven van Zeebrugge, wat gelukkig gedoogd leek te worden door security en politie. En hoewel deze Ross’ Meeuw veelal op grote afstand bleef, keerde vrijwel iedereen ongetwijfeld met een brede grijns weer naar huis. En de echte diehards, die reden nog eens door naar Leffrinckoucke. Daar kon je je als kers op de taart namelijk ook nog eens aan een écht beeldvullende waarneming verwachten. Wat een luxe!
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Zeebrugge, 8 december 2021 (©Johannes Jansen)
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Zeebrugge, 9 december 2021 (©Hilbran Verstraete)
Op 13 december was de initieel door Marc ontdekte Ross’ Meeuw voor het eerst weer onvindbaar in Frankrijk, nadat hij 8 dagen hondstrouw was geweest aan het stukje strand recht voor het filmisch uitziende restaurant Bonobo te Leffrinckoucke. De hoop dat de vogel eindelijk weer eens België zou aandoen steeg hierbij aanzienlijk, en het was Diederik D’Hert die hem dezelfde dag nog terugvond in Koksijde. Hij trof het meeuwtje aan de zijde van een garnaalvisser, als ware het twee trouwe vrienden die samen de zee trotseerden. De ene voor wat lekkers, de ander als broodwinning. Op 14 december kwam de Ross’ Meeuw opnieuw ‘thuis’ in Nieuwpoort, waar hij opgemerkt werd door Rudi Debruyne. En zo kwamen we weer terug bij waar het allemaal begonnen was, een bijzonder meeuwtje dat zich uitzonderlijk mooi laat bekijken rond de beroemde staketsels. Alleen zat er nu dus nog een tweede vogel in Zeebrugge, slechts 40km verderop!
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Koksijde, 13 december 2021 (©Diederik D'Hert)
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 22 december 2021 (©Filip De Ruwe)
De tweede Ross’ Meeuw bleef honkvast aan het havengebied van Zeebrugge tot hij daar op 18 december voor het laatst gezien werd. De vogel van Nieuwpoort was op dit moment al helemaal uitgegroeid tot een echte ster en kon dagelijks op ongeziene belangstelling rekenen. Belangstelling van allerlei pluimage, van doorgewinterde vogelkijkers tot nietsvermoedende maar danig geïmponeerde voorbijgangers die toch ook zeker een glimp van dat bijzondere vogeltje wilden opvangen. Er zakten zelfs twitchers uit heel Europa speciaal af naar onze kust, zoals Frankrijk, Spanje, Italië, Duitsland en Hongarije. Van al die aandacht leek de Ross’ Meeuw zich trouwens nog steeds niets aan te trekken, zolang er af en toe een lekker stukje verse vis overbleef! Op 8 februari werd de vogel van Nieuwpoort voor het laatst gezien en volgden er tot op de dag van vandaag nog geen terugmelding van beide vogels. In de database van waarnemingen.be zijn er op dit moment in totaal niet minder dan 2162 waarnemingen en een duizelingwekkende 3289 foto’s te vinden van beide vogels. Een absoluut record, dat staat vast.
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 21 december 2021 (©Johan Buckens)
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 19 december 2021 (©Filip De Ruwe)
We willen bij dezen Marc Raes en Filip De Ruwe nog eens uitdrukkelijk bedanken voor hun essentiële bijdrage aan deze legendarische gebeurtenis in de Belgische vogelwereld. We betuigen ook graag onze dank aan de foto- en videografen die hun fantastische beeldmateriaal ter beschikking stelden voor dit verhaal.
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 17 januari 2022 (©Filip De Ruwe)
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 23 december 2021 (©Francis Pattyn)
Marc Raes, Filip De Ruwe, Joachim Pintens