Gerard Ouweneel en Adriaan Dijksen schreven eerder op deze website over een vogelreis door Gambia anno 2019 (‘Birding in Gambia……twintig jaar later’). Deze reactie geeft weer hoe wij (Gerald Oreel en Ed Veling) met Jowi de Roever in 1968 een vogelreis naar Senegal maakten, om het contrast aan te geven met de huidige, goed georganiseerde vogeltours.
Wij vogelden ‘vanuit het niets’, hoewel wij door dia-avondjes bij het echtpaar Piet en Käthy Meeth al wel wat te weten waren gekomen over de vogels van Senegal. Wij hadden bij ons in het veld, ieder een deel afwisselend in de rugzak, de twee delen van D.A. Bannerman, The Birds of West and Equatorial Africa, Oliver & Boyd, Edinburgh & London (1953) en een dunne Penguin pocket, geschreven door David A. Bannerman (Larger Birds of West Africa, 1958), een soort samenvatting van het eerste deel. Voor Noord-Afrika hadden wij een ander handboek bij ons: R.D. Etchécopar & F. Hüe, Les Oiseaux du Nord de l'Afrique, Boubée, Paris, 1964.
De delen van Bannerman waren typische handboeken voor in een museum. Bij de beschrijving van de soorten werd nauwelijks gezegd in welk opzicht een soort verschilde van een daarop gelijkende soort (wevers, babblers!). De bekende gids van Serle, Morel en Hartwig - A Field Guide to the Birds of West Africa, Collins, 1977 - en de latere gidsen waren toen nog niet verschenen. Het proces van determineren was daardoor juist heel spannend. Wij vogelden een of twee uur, en gingen dan in de schaduw met die dikke boeken proberen te bepalen wat wij gezien hadden!
Wij verplaatsten ons per trein tot Zuid-Spanje, per bus van Tanger naar Casablanca en per schip van Casablanca naar Dakar, vice versa. Alles bij elkaar duurde de reis 37 dagen, inclusief 9 dagen heen en 9 dagen terug!
Ook de tocht over zee leverde een aantal interessante soorten op, zoals Wilsons Stormvogeltje Oceanodroma castro, Fregatstormvogeltje Pelagodroma marina, Bulwers Stormvogel Bulweria bulwerii, Soft-plumaged Petrel Pterodroma mollis (toen nog niet gesplitst, mogelijk, gezien de waarnemingsplek, de Gon-Gon Pterodroma feae) en natuurlijk de Kuhls en de Noordse Pijlstormvogel Puffinus diomedea/borealis en P. puffinus. Een van ons zag de Kleine Pijlstormvogel, toen hetend Puffinus assimilis baroli.
In Dakar, Senegal, maakten wij eerst onze opwachting bij de Nederlandse ambassadeur, om nuttige tips te verkrijgen. Wij deden alles met lokaal vervoer (trein, busje of een gemeenschappelijke taxi). Op een marktplein moest je dan een tijdje wachten totdat een busje voldoende vol was om te gaan rijden. Eerst bezochten wij het noorden van Senegal; met een lokaal boemeltje naar Saint-Louis. Wij zaten daarbij meestal aan dezelfde kant van de trein, om ervoor te zorgen dat wij drieën in ieder geval dezelfde soortenlijst zouden opbouwen.
Omdat het land veel duurder bleek dan waarop wij hadden gerekend, zochten wij onderdak bij de plaatselijke missie. Zo hebben we geslapen in een kerktoren en onder een overdekte galerij met een betonnen ondergrond van een nog niet afgebouwd verenigingsgebouw.
De meeste tijd waren wij in Richard-Toll, in het noorden van Senegal, waar wij geprofiteerd hebben van een bezoek aan Gérard Morel, die aldaar een biologisch station runde. Met hem en/of met zijn assistenten zijn wij een aantal keren met een jeep het binnenland in geweest.
Met de jeep het binnenland van Senegal in, juli 1968 (Ed Veling)
Wij sloten de trip van 19 dagen in Senegal af met een reisdag vanuit Dakar via Kaolack, over de Gambia ("Hello boys", zei een grensbewaker daar) naar Ziguinchor, twee dagen Ziguinchor en in een dag weer terug naar Dakar. Wij waren dus niet zo lang in het zuiden.
Veel van de genoemde soorten in het verslag van Gerard Ouweneel en Adriaan Dijksen zagen wij ook. Zoals de Bronze-winged Courser Rhinoptilus chalcopterus (1x), Black-headed Lapwing Sarciophorus tectus (regelmatig), de acht ijsvogelsoorten en de vier scharrelaarsoorten. Maar het is duidelijk dat zij in het zuiden een flink aantal andere soorten zagen.
Wij zagen niet zoveel soorten uilen (slechts twee), maar wel twee soorten nachtzwaluwen, behoorlijk wat gieren (vijf soorten en toen nog algemeen), vier soorten trappen (waaronder Sudan Bustard Ardeotis arabs en Denham's Bustard Neotis denhami), vier soorten gierzwaluwen (waaronder Mottled Spinetail Telecanthura ussheri), vier soorten neushoornvogels (waaronder de Ground Hornbill Bucorvus abyssinicus), drie soorten bijeneters, vijf soorten glansspreeuwen, zes soorten honingvogels en acht soorten wevers (in zomerkleed).
Wij zagen dezelfde soorten roofvogels, behalve de Lannervalk Falco biarmicus, de African Hobby Falco cuvieri, de Western Banded Snake Eagle Circaetus cinerascens en de African Hawk Eagle Hieraaetus spilogaster.
Een speciale waarneming was die van de Bush-Lark Quail (= Quail Plover) Ortyxelos meiffrenii, op het hoofdeilandje van de Îles de la Madeleine (voor de kust van Dakar) op 19 juli 1968. Over die soort hoor je nooit wat. Zie de bijgevoegde foto van het bezoek aan dat eilandje, met de te vroeg overleden Jowi de Roever op de voorgrond en Gerald achter hem. Op de achtergrond ligt Dakar.
De in 1992 overleden Jowi de Roever (vooraan) en Gerald Oreel op de Îles de la Madeleine, juli 1968 (Ed Veling)
Vanaf dat eilandje zagen wij circa tien Brilsterns Sterna anaethetus vliegen rondom een ontoegankelijk satellieteilandje. Lees voor een fraaie beschrijving hoe je op Îles de la Madeleine komt de blog van Peter Meininger er eens op na. Wij hadden er soortgelijke ervaringen.
Wij zagen op 24 juli 1968 110 Kroonkranen Balearica pavonina in de rijstvelden bij Richard-Toll. en op 27 juli zagen we hier 20 River Eagles Haliaetus vocifer bij elkaar in een vlucht. Is dat nu nog mogelijk?
Gerald Oreel & Ed Veling
