Het leek nog maar gisteren toen het overzicht van januari online kwam, en nu is februari alweer ruim achter de rug. Tijd dus voor een nieuwe brok waarnemingen die het gehaald hebben tot het overzicht der zeldzame vogels, ditmaal van de maand februari. Enjoy!
Overzicht
Wanneer we denken aan zeldzame ganzen, dan zien we veelal flarden van kustpolders en andere voedselrijke weilanden opdoemen vanuit ons visueel geheugen. Daarbij wordt Limburg wel eens vergeten, maar dat blijkt volkomen onterecht. In de Maasvallei werd door Emiel Opdenacker nabij Dilsen-Stokkem (LI) namelijk een duo adulte Dwergganzen (Anser erythropus) ontdekt op 7 februari. Het bleek een blitzbezoek, want beide vogels waren de dagen nadien niet meer te vinden langs onze zijde van de grens. Voor Roodhalsgans (Branta ruficollis) moest je in februari wel degelijk richting het westen van het land. Op 11 februari werd er ééntje gemeld in Oostkerke (WV) en van 25 tot 27 februari hield er zich ook eentje op tussen de Kolganzen (Anser albifrons) in de IJzervallei nabij De Blankaart (WV). De hele maand werd er nog minstens één van beide Roodhalsganzen in de Uitkerkse Polders (WV) gezien, maar het lijkt erop dat het hier enkel betrekking had tot de ontsnapte adulte vogel.
Dwerggans Anser erythropus, Dilsen-Stokkem, 7 februari 2022 (©Wim Janssen)
De saga van de Bronskopeend (Mareca falcata) die fier pronkend met zijn verentooi de plaatselijke Krakeenden (Anas strepera) wat probeerde weg te concurreren, werd begin februari verdergezet in De Kuilen te Testelt (VB). Daar was de knappe eend een goeie week te zien, van 9 tot en met 17 februari. Voor sommigen bleek dat nog steeds niet lang genoeg om eindelijk een bezoekje te wagen, ondergetekende incluis. Een voorlopig laatste schreeuw naar aandacht vanwege onze overduidelijk ongeringde vriend, kwam vanuit het Schulensbroek op 27 en 28 februari, waar de vogel in januari ook voor het eerst opdook. Waarheen hij zijn dappere kruistocht verdergezet heeft, blijft tot op de dag van vandaag een raadsel.
Bronskopeend Mareca falcata, Testelt, 14 februari 2022 (©Heinz Schimmel)
Je kan veel zeggen over 2022, maar dat het een leuk jaar is voor Zwarte Ibis (Plegadis falcinellus) staat in elk geval vast! Vanaf dag één werden we verwend met de vogels van Stuivekenskerke (WV), waar er ook deze maand nog twee trouw bleven rondhangen. Daarnaast dook een ander exemplaar op in de Verdronken Weide te Ieper (WV), die daar bleef pleisteren van 19 tot en met 25 februari. Op 27 februari vervolgens werd er kortstondig één waargenomen in het Molsbroek te Lokeren (OV), kort opvliegend en dan weer uit het zicht verdwijnend in de moerasvlakte.
Zwarte Ibis Plegadis falcinellus, Stuivekenskerke, 28 februari 2022 (©Francis Pattyn)
Hoewel het een zuiderse soort is, past de Grijze Wouw (Elanus caeruleus) eigenlijk perfect in een winters plaatje, zittend in de top van een ijl berkje in een wijds en kil landschap. Achter ieder idyllisch plaatje schuilt echter een harde werkelijkheid, en daar ontsnapte ook de Grijze Wouw van het militair domein te Helchteren (LI) niet aan. Op 8 februari viel deze namelijk ten prooi aan een Slechtvalk (Falco peregrinus), waarna slechts een hoopje veren en een beduusde waarnemer achterbleven. Op 19 februari werd een ander exemplaar – zonder twijfel – vluchtig waargenomen te Roy (NA) vanuit een rijdende auto. Ondanks het veel spannendere plot, kende deze waarneming voor zowel wouw als chauffeur gelukkig een goede afloop. De bekendste en enige Ruigpootbuizerd (Buteo lagopus) van Midden-België bleef nog tot en met 13 februari de akkers te Jandrain-Jandrenouille (BW) onveilig maken. Nabij Arlon in de moerassen van Heinsch (LX) werd op 20 februari nog een tweede kalenderjaars waargenomen.
Grijze Wouw Elanus caeruleus, Houthalen-Helchteren, 5 februari 2022 (©Kris De Rouck)
Ruigpootbuizerd Buteo lagopus, Jandrain-Jandrenouille, 5 februari 2022 (©Paul Pugh)
En dan weer naar Nieuwpoort (WV) om voor de derde keer op rij de über-befaamde Ross’ Meeuw (Rhodostethia rosea) onder de aandacht brengen. Nadat de vogel reeds twee maanden lang rondgehangen had pakweg tussen Duinkerke (FR) en Nieuwpoort, werden de verwachtingen nog wat aangescherpt. “Wie weet kan ik hem nog wel in 3 nieuwe maanden zien, blijft hij plakken tot zijn eerste zomerkleed en komt hij al dan niet vrijwillig uit mijn hand eten!” We weten allemaal dat de vogelkijker nooit écht voldaan is. Gelukkig hebben we niet overal vat op, en op 9 februari gebeurde het onvermijdelijke. De vogel was onvindbaar. Ook op 10, 11 en 12 februari kwamen er geen meldingen meer binnen. Die duikt wel weer op, toch? Niet dus! Het moment is dan ook aangebroken om een kader met je beste foto tegen de muur te plakken en weer te hunkeren naar de volgende knaller. Je zou het bijna niet voor mogelijk houden, maar de Ringsnavelmeeuw (Larus delawarensis) van Rumst (AN) was heel de maand februari niet weg te slaan uit zijn overwinteringsgebied rond het spaarbekken van Eeckhoven. Je zou toch verwachten dat een echte wereldreiziger, geboren ergens in Amerika en al bijna 20 jaar rondzwervend in Europa, intussen de mooiste stekjes weet zijn. Of de weilanden daar langs de Nete zo bezienswaardig zijn trekken we voorzichtig in twijfel, maar onze beste meeuw, die is duidelijk helemaal verkocht. We klagen er niet om! Op 1 februari werd de enige Grote Burgemeester (Larus hyperboreus) van deze maand gezien op een slaapplaats in het Kluizendok te Gent (OV).
Ross' Meeuw Rhodostethia rosea, Nieuwpoort, 30 januari 2022 (©Julien Hainaut)
Ringsnavelmeeuw Larus delawarensis, Rumst, 7 februari 2022 (©Julien Hainaut)
Als je bij ons eens een streepje kleur wil zien boven zee, moet je het een beetje hebben van de Papegaaiduiker (Fratercula arctica). Nadeel is dan wel dat je doorgaans niet meer te zien krijgt dan een langs knallend veerballetje met donkere ondervleugel en een oranje vlekje vooraan de kop. Als je dat ziet, wil dat weer wel zeggen dat je één van onze meest schaarse wintergasten door je beeld hebt zien glijden. Feest! Op 1 februari werd er één waargenomen vanaf het strand van Wenduine (WV) en op 21 februari nog eentje vanaf De Panne (WV).
Er zijn een aantal zeldzame zangvogels die blij zullen zijn dat ze in dit overzicht terechtkomen, want dat wil zeggen dat de meest gure periode van het jaar alweer bijna achter de rug is – en dat ze die overleefd hebben! Op 19 februari werd de enige Grote Pieper (Anthus richardi) van de maand ontdekt op een akker te Wuustwezel (AN), vlak bij de Nederlandse grens. Verder hadden we niet te klagen wat Siberische “blaadjeskijkers” betreft, de letterlijke vertaling van het Griekse ‘Phylloscopus’. In Aartselaar (AN) konden we nog tot en met 20 februari genieten van de Humes Bladkoning (Phylloscopus humei) die een hoop vogelkijkers naar een bosje midden in de woonzone had gelokt. Dat iedereen daar vriendelijk onthaald werd en zelfs plaats mocht nemen op de oprit voor een beter zicht, is toch zeker nog even het vermelden waard; bedankt! In Bichterweerd te Rotem (LI) werd dan weer een erg obscure Bruine Boszanger (Phylloscopus fuscatus) ontdekt, die zich daar nagenoeg alleen liet horen tussen 11 en 14 februari. Voor Siberische Tjiftjaf (Phylloscopus collybita tristis) was het echt een topwinter met een ongezien aantal waarnemingen. Ook deze maand werden er weer 8 verschillende gemeld, die we even kort oplijsten: eentje in Koksijde (WV) op 4 februari, in Puurs (AN) tussen 10 en 17 februari, te Kessel-Lo (VB) op 12 februari, te Genk (LI) op 13 februari, 2 exemplaren in Doel (OV) op 19 februari en nog minstens eentje tot 27 februari, eentje in Gijzegem (OV) op 22 februari en tot slot de vogel die in hetzelfde bosje als de Humes Bladkoning in Aartselaar (AN) verbleef. Die werd na het vertrek van de Humes niet meer gemeld, en we weten natuurlijk allemaal hoe dat komt!
Humes Bladkoning Phylloscopus humei, Aartselaar, 3 februari 2022 (©Julien Hainaut)
Siberische Tjiftjaf Phylloscopus collybita tristis, Doel, 19 februari 2022 (©Joachim Pintens)
Ten westen van de breuklijn tussen Zwarte Kraai (Corvus corone) en Bonte Kraai (Corvus cornix) is laatstgenoemde best zeldzaam te noemen, en laat dat nu net zijn waar wij ons bevinden! Hoewel de soort in Italië en Oost-Europa meer dan algemeen is, durven ze bij ons dus wel al eens wat geïnteresseerden aantrekken. En geef toe, ze zijn niet van de lelijksten. De hele maand lang hielden de gekende vogels van Polleur (LG) en Het Zwin (WV) zich op in hun inmiddels vertrouwde omgeving.
Bonte Kraai Corvus cornix, Polleur, 17 februari 2022 (©Jean Marc Loyens)
We sluiten het overzicht af met een knaller van jewelste, op WP-niveau een nog straffere soort dan Ross’ Meeuw met slechts 17 voorgaande gevallen (bron: tarsiger.com). We hebben het natuurlijk over de Zanggors (Melospiza melodia) die Geert Spanoghe ontdekte in Prosperdorp (OV) op 14 februari! Het is niet iedereen gegeven om tijdens het tellen van een atlashok te stoppen voor een onnozel klein bruin vogeltje dat zich wat zit te wassen in een plasje langs de weg. Toch was dit exact wat Geert die bewuste dag deed. In zijn kijkerbeeld nam hij iets waar dat velen zouden wegschrijven als de zoveelste doodgewone mus, maar bij Geert gingen de alarmklokken meteen af. Snel kwam hij tot de conclusie dat hij naar een Zanggors stond te kijken, de tweede ooit voor België en de eerste twitchbare. Het nieuws werd dadelijk wereldkundig gemaakt en binnen no-time stonden tientallen enthousiastelingen zich te vergapen aan deze trans-Atlantische dwaalgast. Ook een aantal Nederlandse vogelkijkers hadden snel door dat dit ook voor hen wel eens interessant kon worden, zo op een honderdtal meter van de grens. Hun gebeden werden aanhoord en de rest van de maand liet de gors zich afwisselend op Nederlands en Belgisch grondgebied zien én horen. Want zoals het een Zanggors betaamt, zat hij vaak luidkeels te zingen. Het vogeltje kon de afgelopen weken op bezoek rekenen uit onder meer Frankrijk, Duitsland, Denemarken en zelfs Polen. We durven dan ook stellen dat dit misschien wel het zeldzaamste vogeltje was dat zich op dat moment in Europa ophield, een hele eer!
Zanggors Melospiza melodia, Prosperdorp, 19 februari 2022 (©Joachim Pintens)
Gezocht in maart
De voorjaarstrek is weer volledig op zwier en dat betekent natuurlijk dat er ook in de zeldzaamheden weer wat beweging komt. Overal verspreid in Europa hebben namelijk bijzondere soorten de winter doorgebracht, en die gaan uiteraard niet zomaar in rook op. Vallen er in maart dus reeds echte zeldzaamheden te verwachten? Vanzelfsprekend! Op voorhand voorspellen welke soorten dat zouden kunnen worden, is dan weer een stuk moeilijker. In Sussex (GB) deed tot voor kort een Roodborstlijster (Turdus migratorius) de hoofden van menig vogelkijker tollen. Als een hele oceaan oversteken lukt, is de Noordzee uiteindelijk toch slechts een plasje waar je na 3 keer vleugels slaan overheen bent? Het zou een mooie toevoeging zijn aan de reeks Amerikaanse zangvogels die we de laatste jaren over de vloer kregen! Nogmaals op een rijtje: Grijze Junco (Junco hyemalis) in 2018, Roodoogvireo (Vireo olivaceus) in 2019, Witkeelgors (Zonotrichia albicollis) in 2020 en nu dus ook Zanggors (Melospiza melodia). Een soort die dan weer van een stuk minder ver komt, en waarvoor maart de uitgelezen maand is, is Grijze Gors (Emberiza cia). Als we wijngaarden op zongerichte hellingen hadden gehad, bij voorkeur langs een kronkelend riviertje, wisten we allemaal waar zoeken. Nu is het op goed geluk wat rondrijden via steengroeves, waar het niettemin ooit toch wel eens zal moeten lukken! Voor de rest zouden we zeggen, geïnspireerd door de ontdekking van de Zanggors, laat je verrassen!
Grijze Gors Emberiza cia, Aywaille, 12 april 1997 (©Patrick Beirens)
Joachim Pintens