Swarovski ATC 17-40 x 56 ‘mini’ telescoop

Telescoop mee: ja of nee?

Ik vind zelf een telescoop een onoverkomelijk kwaad, je hebt hem nodig maar handig is het niet. Hij is zwaar en je hebt er altijd een statief bij nodig, dus vaak denk ik drie keer na of ik hem wel of niet wil meenemen. Je hebt al zoveel apparatuur bij je als vogelaar; een verrekijker om je nek en een camera om je schouder (waar gelukkig tegenwoordig een heel handig swing voor beschikbaar is zodat je hem toch gemakkelijk kunt meenemen als je niet een al te zware lens aan je camera hebt hangen). Dan tegenwoordig nog geluidsapparatuur, tot aan paraboolschotels toe, en een jas met veel zakken voor onder andere, reservebatterijen, opladers, DNA-shit-kits, een flesje water en een pak boterhammen. En dan nog die telescoop ... Je hebt tegenwoordig van die handige Scopac tuigjes/rugzakjes waar je je statief aan kan vastmaken en je deze dan op je rug mee kan nemen. Al een verademing, maar toch.

Dan neem je je telescoop mee op je rug en kom je altijd in de situatie dat je snel een vogel wil bekijken. Snel die telescoop van je rug halen lukt nooit, want hij blijft overal hangen. Dan nog drie poten uitschuiven tot op de juiste hoogte, en als je dan eindelijk je telescoop hebt staan, dan is de vogel net gevlogen en jij hebt niet gezien waarheen, want je was te druk bezig met je telescoop en statief. Je besluit de telescoop vervolgens over je schouder verder mee te nemen, dan kan je hem sneller neerzetten, en voor je het weet komt er een vogel snel overvliegen. Je wilt snel je kijker pakken, maar daar zit de telescoop weer in de weg. Statief wegzetten -poten uitschuiven lukt nooit op zo’n moment- en tegen de tijd dat je je handen weer vrij hebt, zie je de vogel in de verte verdwijnen. Kortom: frustratie alom.

Als ik bij mijn auto sta, de achterklep open, is daarom steeds weer de vraag: "gaat de telescoop mee, ja of nee?" Ook in de wetenschap dat je hem in negen van de tien gevallen niet nodig hebt en je voor niets loopt te sjouwen. Bijvoorbeeld bij Achter de Zwarten in het Lauwersmeer, wanneer het 'leeg' is qua vogels, of er zoveel tegenlicht en zindering zijn dat het gebruik van je telescoop niet nuttig is. Laat je hem in de achterbak achter, dan zitten overal leuke vogels op redelijke afstand, die je graag eens beter bekijken zou. Kortom: je doet het nooit goed ☹.

En de huidige ontwikkeling bij telescopen is: groter en zwaarder. Grotere inkijkopeningen leveren meer licht op, langere telescopen kunnen het licht beter verwerken en uiteindelijk in het oog krijgen van de waarnemer, waarbij optimaal gebruikt gemaakt kan worden van de lenzen, licht en scherpte.

Kleiner en lichter
Maar nu tegenwoordig veel andere zaken kleiner en lichter worden, hoop je toch ook dat daar ook op ingesprongen kan worden door een fabrikant van telescopen. Dat ze gewoon iets maken wat gemakkelijk is mee te nemen en weg te zetten, niet te zwaar, oftewel goed te gebruiken is voor de ‘luie’ vogelaar, maar zonder teveel kwaliteitsverlies. Ze zijn er wel, kleine telescoopjes, maar ze mogen ook weer niet teveel in kwaliteit afwijken van de echte 'kanonnen', en dat is nog niet het geval.

In het najaar van 2022 kwam Swarovski met de ATC 17-40 x 56 ‘mini’ telescoop. Ik was naar aanleiding van bovenstaande uiteraard benieuwd wat deze ging leveren. Ik had hem hier en daar al kort bekeken en toen kreeg ik via via de vraag hem uit te testen. Ik kon het niet laten om dit met beide handen aan te pakken, en voor dit mini telescoopje is één hand eigenlijk al voldoende.

Het gebruik van een telescoop is het meest nuttig bij het afkijken van vogels op grotere afstand, bijvoorbeeld aan de Waddenzee bij Zwarte Haan. Je gaat bij opkomend tij lekker zitten en je ziet de duizenden steltlopers langzaam dichterbij komen. Je ziet alle verschillende kleden, variërend van winter- tot vol zomerkleed van Kanoeten, Krombekstrandlopers en Bonte Strandlopers. Je zoekt groepen Bontbekplevieren af voor een Breedbekstrandloper of nog zeldzamer en je geniet van het prachtig beeld door je telescoop.

Mijn testperiode was echter in de winter, zodat ik bovenstaande situatie niet heb kunnen testen, maar met dat voorbeeld in het achterhoofd naar vergelijkende omstandigheden gezocht. Die vond ik in de Nieuwe Driemanspolder bij Zoetermeer, maar ook regelmatig in de Delta, met veel wisselende landschappen en omstandigheden om de telescoop te gebruiken.

Nu heb ik ervaring met meerdere kleine telescopen van diversen merken, en mijn ervaring is dat je bij die vaak veel moet inleveren op de kwaliteit van het beeld. Mijn grootste vraag was dan ook, hoe Swarovski dat met deze telescoop beperkt heeft weten te houden. Officieel mag je hem niet vergelijken met de grotere ‘full size’ telescopen, dat is niet eerlijk, maar dat zal ik toch af en toe doen, naast een geheel eigen indruk van de telescoop zelf. De technische kanten van deze telescoop worden al in meerdere reviews belicht, dat komt daarom wat minder uitgebreid aan bod. De nadruk van het vervolg van dit review ligt dan ook op mijn gebruikservaring.

De test
Als je de telescoop uitpakt heb je een heel stevige en degelijke telescoop in je handen, eentje die wel tegen een stootje kan. En lekker licht, met een gewicht van nog geen kilo. De eerste indruk is gelijk al goed. Maar dan de vraag: heeft Swarovski het optisch ook goed voor elkaar? Want de ontwikkeling in kwaliteit de laatste jaren is toch een grotere lensdiameter, oftewel langere en dus zwaardere telescopen om de prestaties te blijven verbeteren.

We zetten de telescoop op het statief en beginnen met onze eerste scan. Ik ben zelf een brildrager, dus de eyecup blijft ingedraaid, maar de telescoop geeft (net als bij de verrekijkers van hetzelfde merk) een goed en prettig beeld, mede dankzij de grote oculairlens. We beginnen met het scannen op de 17x vergroting. Het gezichtsveld is lekker breed, dat valt gelijk op, met een rustig beeld en tot op de randen scherp, zoals we bij de grotere modellen van Swarovski ook gewend zijn. We zoeken heel wat slik- en rietrandjes af, en hier laat de minitelescoop geen steek vallen.

Scherpstellen gaat gemakkelijk met een brede ring in het midden, wat we gewend zijn, deze draait soepel en gemakkelijk.

Inzoomen gaat via het oculairgedeelte, licht geribbeld, met een goede grip en soepel draaiend. Algauw hebben we een Kievit vol in beeld. Het beeld blijft scherp en de lichtopbrengst is opvallend goed. Ik wordt steeds enthousiaster, wat een mooi alternatief, en een kloof tussen verrekijkers en zware full size telescopen, die langzaam gedicht wordt.

Er wordt een Grote Grijze Snip gemeld in de Nieuwe Driemanspolder, een mooie gelegenheid om de telescoop nog eens goed te testen met zoeken en kijken. Bij aankomst lopen er al vogelaars te zoeken en ik sluit aan. De vogel is nog niet teruggevonden, maar het scannen verloopt soepel. Ondanks het wat grijze weer, heb ik een helder beeld en krijg goede details om vogels te vinden en snel op kenmerken te checken. Al snel heb ik de vogel teruggevonden. Als de vogel even later gaat staan rusten kunnen we inzoomen en meer details bekijken. De determinatie als grijze snip spec. is gauw en goed rond te maken. Er komen meer vogelaars, deze hebben dikke Swarovski’s bij zich en dan doen we toch een snelle vergelijking. Kunnen we de tekening op flanken en tertials goed bekijken? En dan blijkt dat de 40x maximum zoom toch een ietwat minder helder beeld en niet de details geven van zijn grotere neven, maar dat was te verwachten. Wel blijft het beeld goed en scherp onder alle omstandigheden, daar doet hij weer niet onder met de rest.

Grote Grijze Snip Limnodromus scolopaceus (Wietze Janse)

Bovenstaande is maar één voorbeeld van de vele vogels die ik bekeken heb. Een Grijze Wouw op afstand was niet minder genieten dan met de full size telescoop. Watersnippen worden met gemak gevonden in dichte begroeiing, kenmerken van Waterpiepers zijn goed te bekijken.

En dan komt de vraag, wat is dan de toegevoegde waarde van deze minitelescoop de ATC 17-40 x 56 in het huidige assortiment telescopen?

Sneeuwgors Plectrophenax nivalis (Wietze Janse)

Draagbaarheid
En dan verwijs ik naar het begin van mijn verhaal. De telescoop heeft geen zwaar, maar wel een stevig statief nodig. Een bijpassend niet te zwaar en klein statief geeft een combinatie die je gemakkelijk meeneemt in het veld, zelfs gemakkelijk om je schouder hangt, en snel klaar kunt hebben voor het kijken. De momenten dat je hem toch in de kofferbak laat liggen, dat je een telescoop mist op het moment dat je hem nodig hebt, worden minder.

Ben je een vogelaar die elk detail wil zien, niet te beroerd bent om daarvoor wat meer gewicht mee te sjouwen, blijf dan bij de ‘ouwe’ vertrouwde telescoop. Dit model heeft daarop geen toegevoegde waarde, maar ben je de vogelaar die al vol loopt met andere apparatuur, dan kan dit een mooie optie zijn om aan je apparatuur toe te voegen.

Geschikt voor reizigers
Als ik op vakantie ga laat ik ook de telescoop vaak thuis, een keuze die je ook regelmatig betreurt. Maar je hebt al een stuk handbagage met verrekijkers, camera, lenzen, reservebatterijen, opladers, dat al gauw over de 10 kilo aan toegestaan gewicht gaat. En die dure apparatuur stop je niet graag in de gewone bagage, waarmee gegooid wordt. Elke vogelaar c.q. fotograaf kent het fenomeen van een jas en broek met veel zakken mee op het vliegveld. mochten ze moeilijk gaan doen over het gewicht van je handbagage, kun je zaken overpakken in de vele jas- en broekzakken en kun je een lichte(re) rugzak opnieuw aanbieden. Ben je dan eindelijk door de controle, dan moet alles weer terug ingepakt worden en heb je een overstap begint de ellende weer opnieuw.
Deze mini telescoop maakt het makkelijker om niet over het maximumgewicht te gaan, deze gemakkelijk weg te steken in een binnenzak, en een klein statief wat gemakkelijk(er) past mee te nemen in de gewone reiskoffer.  
In de jungle, op trails, zal je hem niet veel gebruiken, je moet dan de flocks snel volgen in een donkerder omgeving zonder weidse of langdurige blikken. Maar langs brede trails en bosranden, in woestijnen en uitgestrekte delta’s, zal deze telescoop zijn nut bewijzen. Kortom: dé telescoop voor mensen die niet teveel gewicht willen meenemen op hun buitenlandse reizen.

Zijn er dan verder geen minpuntjes te noemen? Weinig, maar ik wil toch kort een paar zaken noemen.

Wees je ervan bewust dat deze telescoop een gat vult tussen de verrekijker en de full size telescoop. Het zal niet het gemak van een verrekijker geven, niet de kwaliteit van een full size telescoop, maar wel een mooi alternatief ertussenin.

Er wordt ook reclame gemaakt dat de telescoop vanuit de hand te gebruiken is. Niet dus. Heb je wel eens vanuit een rijdende auto door je verrekijker proberen te kijken? Dat lukt (bijna) niet door de vele bewegingen, zeker details krijg je niet in beeld. Datzelfde geldt voor deze telescoop: je kunt geen stabiel genoeg beeld krijgen om de nodige details te zien te krijgen, sterker het zorgt (bij mij) alleen maar voor frustratie. Een beter alternatief is dan nog een eenpootstatief/monopod, zeker als het alleen is om een vogel snel beter te kijken. Voor het echt afzoeken van gebieden is een driepoot toch te prefereren, dat geeft toch het rustigste beeld.

Je kan de telescoop niet gemakkelijk een kwartslag of meer kantelen. Zeker bij lange mensen is die optie gemakkelijk als anderen ook even door je telescoop wil kijken, je hoeft dan niet je statief op hoogte aan te passen.

Voor mij was dit ook niet handig bij gebruik in de auto met behulp van een autoraamstatief. Dat autoraamstatief moet op het raam geklemd met daarbovenop de telescoop gemonteerd. En dan kan je er niet meer inkijken. Bij andere modellen was dit op te lossen door de telescoop een kwartslag te draaien, dat is nu niet mogelijk. Of je moet de versie met rechte inkijk aanschaffen, anders wordt het gebruik van een rijstzak noodzakelijk. Daarvoor heeft Swarovski dan wel weer een mooie oplossing gevonden, de telescoop wordt geleverd met een kleine ‘schaal’ die onderaan de telescoop gemonteerd kan worden. Deze schaal zorgt ervoor dat je dan toch de scherpstelling vrij kunt draaien.

Swarovski ATC 17-40 x 56 ‘mini’ telescoop: ook leverbaar in oranje en met een rechte inkijk.

Conclusie
Dit telescoopje is gemaakt voor het gebruiksgemak en een ideale oplossing voor situaties waarin je geen grotere telescoop wilt meenemen. Je bespaart veel gewicht en levert weinig in op optische kwaliteit. Deze is is zeer goed te noemen, zeker als we hem vergelijken met andere huidige kleine modellen van diverse merken. Kortom, wil je gaan voor gebruiksgemak en niet teveel inleveren op de kwaliteit van de grotere modellen, dat is de Swarovski ATC 17-40 x 56 de aanschaf meer dan waard.

Wietze Janse